Reykjavik Confessions

reykjavik confessions

IJsland, de jaren 70. Een plek die amper of geen criminaliteit kent, wordt geteisterd door onzekerheid rond twee duistere verdwijningen. Zes verdachten worden wekenlang in isolement geplaatst en uiteindelijk (bijna) gedwongen tot bekennen. Zijn ze echt schuldig of is er meer aan de hand? Dit zijn de Reykjavik Confessions. 

Op 26 januari 1974 gaat Gudmundur Einarsson, zoals veel leeftijdsgenoten, samen met wat vrienden op café. Die gezellige avond eindigt in de bekende discotheek in Hafnarfjorour, een dorpje dicht bij de hoofdstad Reykjavik. Het feest gaat door tot in de vroege uurtjes. Om twee uur ’s nachts wordt Gudmundur nog liftend gespot met een onbekende man. Die avond komt Gudmundur niet meer thuis.

In de jaren zeventig heeft IJsland amper een populatie van 220 000 mensen. Grote misdaden zijn hier bijgevolg uiterst zeldzaam. Ze hebben zelfs geen officiële instantie die zich bezighoudt met verdwijningen. Daarom gaat er een team van tientallen vrijwilligers op zoek naar Gudmundur.

Net geen jaar later zit Geirfinurr Einarsson, die ondanks de familienaam geen band heeft met Gudmundur, gezellig samen met een vriend TV te kijken. Kort gaan ze ook even op café, maar niet veel later komt Geirfinnur terug thuis. Daar krijgt hij een mysterieus telefoontje. “I’ve already come, I’ll come,” klinkt het. Geirfinurr vertrekt met zijn auto, parkeert die naast een café, laat zijn sleutels zitten, verlaat zijn voertuig en verdwijnt.

Twee mannen met dezelfde familienaam, die geen band hebben met elkaar, verdwijnen op tien maanden in een land waar misdaad zeldzaam is. Geen lichamen. Toeval?

De vrijwilligers gaan weer op zoek, maar vinden opnieuw geen enkel spoor. De politie beslist om toch tussen te komen. Het eerste mysterie is te weten komen wie er achter dat telefoontje naar Geirfinurr zit. Twee mannen verklaren dat ze iemand een telefoontje hebben zien plegen vanuit de telefooncel net voor het café. Op basis van deze beschrijving maakt de politie een gezicht in klei. Even herhalen: geen robotfoto, maar een hoofd in klei. Dit hoofd tonen ze aan de mensen in de hoop dat iemand de persoon in kwestie herkent.

Gudmundur en Geirfinnur

Geldverduistering en isolatie

Op het einde van de zomer hebben de detectives geen getuigen, maar nog belangrijker, geen lichamen. Roddels verspreiden zich als een lopend vuurtje. Zo gaat het over ene Saevar Ciesielski. Saevar staat bekend in het dorp voor het stelen van alcohol, kaarsen en chequeboeken. Hij verkoopt drugs en heeft het af en toe tegen zijn vriendin, Erla Bolladottir, over het plegen van de perfecte moord. Samen vervalsen ze geld via Erla’s job. Kort na de verdwijning van Geirfinnur kopen ze een enkel ticket naar Kopenhagen met het vals geld. Erla wordt zwanger waardoor het koppel snel terug in Reykjavik belandt. Wanneer Erla bevalt, wilt Saevar het gezin onderhouden door cannabis te smokkelen naar IJsland. Dit zorgt ervoor dat de twee niet lang meer samen blijven.

Nog steeds is de politie in de ban van de twee verdwijningen, maar ze maken geen vorderingen. Wel is er vooruitgang in de zaak over vals geld. Op 12 december 1975 wordt Saevar gearresteerd voor verduistering. Twee dagen later wordt ook Erla opgepakt. Beiden ontkennen staalhard. Erla wordt in isolement geplaatst en na zeven dagen van eenzaamheid en intensieve ondervraging bekent ze alles. Erla maakt zich klaar om het politiekantoor te verlaten als de politie een foto toont van Gudmundur. Ze vertelt dat ze hem herkent uit Reykjavik en dat zo ooit eens een auto hebben gedeeld. De avond van zijn verdwijning herinnert ze zich vaag. Ze was in die discotheek zonder Saever want hij was op dat moment in Denemarken. Wanneer ze thuiskwam, viel ze onmiddellijk in slaap. Ze herinnert zich wel nog een nachtmerrie waar ze Saevar hoort fluisteren uit het raam. Voor de politie lijkt dit op een eerste aanwijzing en ze vragen Erla of het kan zijn dat Saevar daar wel degelijk was. Ze laten Erla niet gaan en plaatsen haar onmiddellijk terug in isolement.

Tijdens die eenzaamheid begint Erla te twijfelen aan haar eigen herinneringen. Ze vraagt zich af of het mogelijk is dat ze iemand hebben vermoord en dat ze zich dat gewoonweg niet kan herinneren. Op 20 december wordt Erla gedurende zes uur ondervraagd. Tijdens die ondervraging vernoemt ze Saevar en hun vriend Kristjan Vidar Vidarsson als mogelijke verdachten in de verdwijning van Gudmundur. Ze vertelt ook dat wanneer ze de dag na de verdwijning terug thuiskwam, het laken van het bed verdwenen was. De onderzoekers stellen zelf een bekentenis op waarin Erla zegt dat ze Saevar en drie anderen het lichaam van Gudmundur zag dragen gewikkeld in het laken van haar eigen bed.

Dit heeft ze effectief gezegd, maar na dagen van isolement en onder dreiging dat ze daar voor altijd zou eindigen terwijl ze een kind van elf weken thuis heeft. Hoe betrouwbaar is deze verklaring dan nog?

Een dag later wordt Saevar, die ondertussen ook al dagen in isolement zit, tien uur aan één stuk ondervraagd. De dag daarna zes uur. Wanneer de onderzoekers eindelijk Erla’s verklaring voorleggen, vertelt Saevar dat hij betrokken was samen met drie vrienden namelijk Kristjan Vidarsson, Tryggvi Runar en Albert Klahn.

Krantenartikels uit Ijsland

Bekentenissen en schuld?

Ondertussen heeft de politie de gewoonte om hun verdachten voor een onmenselijk lange tijd in eenzaamheid te plaatsen iedere keer er iets bekend moet worden. De andere drie vrienden worden net zoals Saevar en Erla opgepakt en, wonder boven wonder, in isolement geplaatst. Uiteindelijk bekennen ze alle drie dat ze een rol hebben gespeeld in de moord op Gudmundur. Eerste verdwijning opgelost. Nu de tweede nog.

De onderzoekers gaan terug bij Erla met de vraag of de vier mannen die betrokken zijn bij de eerste verdwijning ook iets te maken zouden kunnen hebben met de verdwijning van Geirfinurr. “Misschien,” luidt het antwoord. De politie beweert dat Erla iets traumatisch heeft meegemaakt in verband met de verdwijning van Geirfinurr. Ze willen haar de gebeurtenis helpen herinneren. De politie ondervraagt Erla, Saevar en Kristjan en krijgt gek genoeg van alle drie een verklaring van een inconsistent verhaal. De ene spreekt over een moord op een boot, de ander vertelt in de rechtszaal dat de moord toch aan wal is gepleegd.

Kristjan vernoemt een man met buitenlandse roots die hen zou geholpen hebben. Die man wordt later geïdentificeerd als Gudjon Skarphedinsson, een oudleraar van Saevar.

Op 12 november 1976 wordt Gudjon gearresteerd ondanks het feit dat hij beweert de avond in kwestie niet te kunnen herinneren. Zeventien dagen van isolement zorgen ervoor dat ook zijn herinneringen misschien “terugkomen” en dus bekent. Tegen december 1976 bekennen ze alle zes de twee moorden, maar ondanks die bekentenis verklaren ze allemaal dat ze zich die bewuste nacht niet zo goed kunnen herinneren. Erla, Saevar en Kristjan hebben geprobeerd om hun verklaringen in te trekken, maar dit wordt geweigerd door het hof. Belangrijk detail, de beiden lichamen zijn op dit punt nog steeds niet gevonden.

In december 1977 worden ze allemaal schuldig bevonden.

Dubieuze praktijken

Wat deze zaak typeert is hoe de verdachten worden behandeld door de politie. Saevar werd bijvoorbeeld 741 dagen in isolement geplaatst. Hun slaap wordt ook meermaals onderbroken en ze worden in totaal meer dan 100 keer intensief verhoord. Volgens cipier Hlynur Thor Magnusson wordt Saevars hoofd verschillende keren in een emmer water geduwd als hij niet bekent.

Kristjan wordt verplicht om samen met een politieagent de moord uit te beelden. Hierbij moet Kristjan doen alsof hij de politieman wurgt. Uit onderzoek blijkt dat het nadoen van situaties ervoor kan zorgen dat mensen een meer realistisch beeld krijgen van gebeurtenis of herinnering. Tijdens zijn voorhechtenis probeert Kristjan tweemaal zelfmoord te plegen.

In mei 1976 wordt Erla terug binnengebracht voor ondervraging. Dit keer als getuige. Tijdens die ondervraging maakt ze het statement dat ze Geirfinnur zou hebben doodgeschoten.

6 verdachten

False Memory Syndrome

De zes verdachten twijfelen meermaals aan hun eigen herinneringen. Iedere keer gaan ze ervan uit dat als ze bepaalde informatie geven of bevestigen ze vrij zouden worden gelaten. Niets is natuurlijk minder waar. Op oudejaarsavond 1976 wordt Gisli Gudjonsson, een detective gespecialiseerd in False Memory Syndrome bij de zaak betrokken. Hij zegt dat valse bekentenissen kunnen worden opgewekt door valse bewijzen, isolatie en spannende emotionele situaties.

Om zijn hypothese bij te staan hangt hij Gudjon aan de leugendetector. Deze test maakt iets los bij Gudjon. Hij vraagt zich opeens af of hij eigenlijk wel betrokken was bij deze situatie. Hij kon zich alleszins al niets meer van het gebeuren herinneren.

In september 2018 wordt iedereen vrijgelaten behalve Erla. Zij vecht nog tegen de jury. Saevar en Kristjan zijn ondertussen al overleden.

Andere pistes?

Er heerst nog heel wat mysterie over wat er gebeurd is met Gudmundur en Geirfinnur. Er zijn drie grote theorieën. De eerste gaat ervan uit dat de politie toch helemaal juist was. Maar er zijn nog steeds geen lichamen én geen bewijs behalve het deken van Erla dat ontbrak.

Sommigen geloven ook dat ze allebei niet vermoord zijn. Ondanks dat er in die tijd in IJsland amper criminaliteit was, verdween er wel af en toe iemand. Het is iets wat ook heel erg vaak terugkomt in hun folklore en die mysteries blijven meestal onopgelost. 40 jaar later heeft deze zaak ook een soort van mythische status gekregen.

Een laatste theorie stelt dat Gudmundur en Geirfinnur toch vermoord zijn door iemand anders. Getuigen hebben twee mannen samen een zwakkere derde man op een boot zien dragen op de dag dat Geirfinnur verdwijnt. Bij terugkomst kwamen maar twee mannen terug aan land.

Een heel mysterieuze case waarvan we de waarheid waarschijnlijk nooit zullen achterhalen. Zijn Gudmundur en Geirfinnur gewoon verdwenen in het mooie IJslandse landschap vol gletsjers? Of zijn ze toch in contact gekomen met de zes beschuldigden? Laat ons jouw theorie weten!

Lees ook nog onze andere bekende en minder bekende moordzaken.

True Crime Tips

Heb je door al dat lezen ook zin gekregen om een eigen moordzaak op te lossen? Check zeker onze webshop voor de meest bloedstollende cases!

Webshop